Taxhikistani, një vend pa dalje në det në Azinë Qendrore, është i njohur për malet e tij të thepisura dhe qytetet e lashta të Rrugës së Mëndafshit. Megjithatë, historia e tij pas-Sovjetike është shënuar nga një marrëdhënie komplekse dhe shpeshherë kundërshtuese me Islamin, besimin e shumicës së popullsisë së tij.
Që kur fitoi pavarësinë nga Bashkimi Sovjetik në vitin 1991, qeveria e Taxhikistanit ka zbatuar masa të ndryshme për të kontrolluar dhe nganjëherë kufizuar praktikat islame. Ky qasje ka qenë një përgjigje ndaj shqetësimeve të sigurisë dhe një reflektim i përkushtimit të qeverisë ndaj sekularizmit.
Në këtë artikull, ne do të shqyrtojmë historinë e këtyre kufizimeve, ndikimin e tyre dhe kontekstin më të gjerë brenda të cilit kanë ndodhur.
Pavarësia e Hershme dhe Lufta Civile
Pas shpërbërjes së Bashkimit Sovjetik, Taxhikistani shpalli pavarësinë në vitin 1991. Megjithatë, shteti i ri së shpejti u zhyt në një luftë civile brutale nga viti 1992 deri në 1997.
Konflikti u nxit nga një përzierje e dallimeve politike, rajonale dhe ideologjike, me fraksionet islamiste që luanin një rol të rëndësishëm. Lufta përfundoi me fitoren e qeverisë të udhëhequr nga Emomali Rahmon, i cili mbetet në pushtet edhe sot.
Lufta civile la një gjurmë të thellë në peizazhin politik të Taxhikistanit. Qeveria, duke pasur frikë nga ndikimi i Islamit politik, filloi ta shihte atë si një kërcënim për stabilitetin kombëtar. Kjo perceptim vendosi bazën për politikat e ardhshme të synuara për të kontrolluar praktikat fetare dhe për të kufizuar ndikimin e Islamit në sferën publike.
Rregullimi i Aktivitetet Fetare në vitet 2000
Ndërsa Taxhikistani doli nga hija e luftës civile, qeveria mori hapa për të rregulluar aktivitetet fetare.
Në vitin 2005, u miratua një Ligj i ri për Fenë, i cili kërkonte që të gjitha grupet fetare të regjistroheshin me qeverinë. Ky ligj kishte për qëllim të parandalonte përhapjen e organizatave fetare të paregjistruara, të cilat shiheshin si potenciale për ekstremizëm.
Ligji i vitit 2005 për Fenë gjithashtu impononte kufizime në arsimin fetar për të miturit. Ky masë ishte pjesë e një përpjekjeje më të gjerë për të siguruar që mësimet fetare të mos kundërshtonin parimet sekulare të shtetit. Qeveria synonte të promovonte një version të Islamit që përputhej me vizionin e saj për unitetin dhe stabilitetin kombëtar.
Ligji i Përgjegjësisë Prindërore i vitit 2009
Në vitin 2009, qeveria e Taxhikistanit prezantoi Ligjin e Përgjegjësisë Prindërore, i cili përfshinte një dispozitë kontroverse që ndalonte të miturit nga frekuentimi i xhamive dhe shërbimeve të tjera fetare, përveç ceremonive të varrimit.
Ky ligj u justifikua me arsyen e mbrojtjes së fëmijëve nga ndikimet radikale dhe sigurimit që arsimi i tyre të ishte në përputhje me vlerat sekulare.
Kritikët argumentuan se ligji cenonte lirinë fetare dhe të drejtat prindërore. Ata pretendonin se ishte pjesë e një fushate më të gjerë për të sekularizuar shoqërinë dhe për të zvogëluar rolin e Islamit në jetën publike. Pavarësisht polemikave, qeveria mbeti e palëkundur në angazhimin e saj për të zbatuar ligjin.
Kufizimet e Shtuara në vitet 2010
Vitet 2010 panë një intensifikim të mëtejshëm të kontrollit të qeverisë mbi praktikat islame. Një nga aspektet më të dukshme të kësaj politike ishte ndalimi informal mbi hijabet dhe mjekrat. Ndërsa nuk ishte zyrtarisht i legjislatuar, kishte raportime të gjera të grave që u presionuan të hiqnin hijabet dhe burrave që u detyruan të rruanin mjekrat.
Këto masa u justifikuan nga qeveria si të nevojshme për të luftuar radikalizmin dhe për të promovuar një imazh sekular të shtetit.
Mbikëqyrja dhe Kontrolli i Liderëve Fetarë
Gjatë kësaj periudhe, qeveria gjithashtu rriti mbikëqyrjen e liderëve fetarë. Imamët dhe figurat e tjera fetare u kërkuan të merrnin miratimin zyrtar për predikimet e tyre, dhe Komiteti për Çështjet Fetare u dha autoritet të konsiderueshëm për të mbikëqyrur aktivitetet fetare.
Kjo shkallë kontrolli kishte për qëllim të siguronte që mësimet fetare të mos promovonin ekstremizmin ose të sfidonin autoritetin e qeverisë.
Mbyllja e Xhamive
Një zhvillim tjetër i rëndësishëm në vitet 2010 ishte mbyllja e shumë xhamive dhe dhomave të lutjeve të paregjistruara.
Qeveria argumentoi se këto mbyllje ishin të nevojshme për të parandaluar përhapjen e ideologjive radikale. Megjithatë, kritikët i panë ato si pjesë e një strategjie më të gjerë për të kufizuar ndikimin e Islamit dhe për të forcuar kontrollin shtetëror mbi praktikat fetare.
Kufizimet mbi Haxhin
Përveç kufizimeve të brendshme, qeveria vendosi kufizime mbi numrin e qytetarëve të lejuar të marrin pjesë në pelegrinazhin e Haxhit në Mekë.
Këto kufizime u justifikuan me arsyen e shqetësimeve të sigurisë dhe nevojën për të siguruar që pelegrinët të ndiqnin udhëzimet e aprovuara nga shteti. Megjithatë, ato u panë gjithashtu si një tjetër mënyrë për të ushtruar kontroll mbi praktikat fetare dhe për të kufizuar ndikimin e rrjeteve fetare të jashtme.
Referendumi Kushtetues i vitit 2016
Një pikë e rëndësishme në qasjen e Taxhikistanit ndaj Islamit erdhi në vitin 2016 me një referendum kushtetues.
Ndër ndryshimet e tjera, referendumi përfshinte dispozita për të forcuar kontrollin e shtetit mbi praktikat fetare. Në veçanti, ai përfshinte një ndalim për partitë politike bazuar në fenë, duke konsoliduar më tej qëndrimin sekular të qeverisë.
Goditja mbi Arsimin Fetar
Qeveria gjithashtu ka synuar arsimin fetar informal. Autoritetet kanë goditur shkollat fetare të paregjistruara dhe kanë kërkuar që i gjithë arsimi fetar të përputhej me kurrikulat e aprovuara nga shteti.
Këto masa janë pjesë e një përpjekjeje më të gjerë për të siguruar që mësimet fetare të mbështesin vizionin e qeverisë për një shoqëri sekulare dhe të qëndrueshme.
Justifikimi dhe Kritikat ndaj Qeverisë
Qeveria e Taxhikistanit justifikon politikat e saj kufizuese me arsyen e sigurisë kombëtare dhe nevojën për të luftuar ekstremizmin. Zyrtarët argumentojnë se masat janë të nevojshme për të parandaluar ngritjen e Islamit radikal dhe për të siguruar stabilitetin e kombit. Ata gjithashtu theksojnë rëndësinë e ruajtjes së një shteti sekular që është i lirë nga ndërhyrjet fetare në çështjet politike.
Megjithatë, këto politika kanë nxitur kritika të konsiderueshme nga organizatat për të drejtat e njeriut dhe avokatët e lirisë fetare. Kritikët argumentojnë se kufizimet cenojnë të drejtat themelore për lirinë e fesë
dhe besimit. Ata pretendojnë se masat janë tepër të gjera dhe shpesh synojnë praktika fetare paqësore që nuk përbëjnë kërcënim për sigurinë kombëtare.
Ndikimi mbi Shoqërinë
Politikat kufizuese të qeverisë kanë pasur një ndikim të thellë në shoqërinë taxhike. Për shumë taxhikë, masat kanë krijuar një atmosferë frike dhe pasigurie në lidhje me shprehjen fetare. Ndalimet informale mbi hijabet dhe mjekrat, në veçanti, janë parë si ndërhyrëse dhe diskriminuese.
Roli i Organizatave Ndërkombëtare
Organizatat ndërkombëtare, përfshirë Kombet e Bashkuara dhe grupe të ndryshme për të drejtat e njeriut, kanë shprehur shqetësim për kufizimet e lirisë fetare në Taxhikistan.
Raportet dhe deklaratat nga këto organizata kanë bërë thirrje qeverisë që të respektojë të drejtat e qytetarëve të saj për të praktikuar lirisht fenë e tyre. Megjithatë, qeveria e Taxhikistanit shpesh ka reaguar duke riafirmuar përkushtimin e saj ndaj sigurisë kombëtare dhe sekularizmit.
Përfundimi
Historia e Taxhikistanit për kufizimin e praktikave islame është një çështje komplekse dhe shumëdimensionale. E rrënjosur në pasojat e një lufte civile brutale dhe e drejtuar nga shqetësimet për ekstremizmin, politikat e qeverisë kanë synuar të kontrollojnë dhe kufizojnë ndikimin e Islamit në jetën publike.
Ndërsa këto masa janë justifikuar me arsyen e sigurisë kombëtare dhe sekularizmit, ato gjithashtu kanë nxitur kritika të konsiderueshme për cenimin e lirisë fetare.
Ndërsa Taxhikistani vazhdon të lundrojë këtë terren të vështirë, balanca midis sigurisë dhe të drejtave individuale do të mbetet një debat kritik dhe i vazhdueshëm./bota-islame.com
